Kompetencje kluczowe kognitariuszy

• szczególna właściwość podmiotu , wyrażająca się w demonstrowaniu na wyznaczonym przez społeczne standardy poziomie, umiejętność adekwatnego zachowania się, w świadomości potrzeby i konsekwencji takiego właśnie zachowania oraz przyjmowanie odpowiedzialności za nie.

Pojęcie kompetencji ma szerszy zakres znaczeniowy niż sprawność i zwykle jest pojmowane jako harmonijna kompozycja:

• wiedzy,
• sprawności,
• rozumienia
• pragnienia

Kompetencje kluczowe

Przyjęte przez zespół ekspertów MEN opracowujący pierwsze podstawy programowe kształcenia ogólnego w 1997 roku (w którego skład wchodził także niżej podpisany M.K.).

1. Uczenie się
2. Poszukiwanie
3. Myślenie
4. Komunikowanie
5. Działanie
6. Współpraca
7. Doskonalenie się
    

Uczenie się we współpracy

• Najbardziej efektywne uczenie się ma miejsce wtedy, gdy wynika z aktywności podejmowanej wspólnie z innymi osobami - dorosłymi lub rówieśnikami i polega na dzieleniu się wiedzą i kulturą. 

• Uczenie się to nie tyle indywidualny wysiłek skierowany na uznanie wiedzy za własną, ile dokonywanie tego we wspólnocie z innymi, tymi którzy podzielają z uczniem jego przynależność do kultury.
   

Nauczyciel czy mentor ???

• „Jeśli uznać, że mowa rozwijana w okresie dzieciństwa ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju myślenia na przestrzeni całego życia, to jak długo jeszcze nauczyciele będą cenić i nagradzać ciszę panującą w klasie?”

• „Jeśli uznać, że dzielenie się społecznym zachowaniem (werbalnym i niewerbalnym) stanowi źródło uczenia się, to trzeba zrewidować tradycyjny pogląd na rolę nauczyciela. Nie może on dłużej występować jako pośrednik pomiędzy wiedzą a uczniem.”  

(B.D. Gołębniak)

Co (już zaraz) warto i trzeba zmienić w edukacji ?

• myślenie o kształceniu - zamiast „nauczania” („on mówił, oni nie słuchali go”, wspomaganie uczenia się dziecka);
• formy organizacyjne procesu dydaktycznego;
• przygotowywanie się do lekcji - nie o czym im dzisiaj powiedzieć, ale jak zorganizować aktywność uczniów;
• infrastrukturę klasy (aranżację, akustykę) dostosować do pracy w grupach;
• stopień i sposób wykorzystywania mediów edukacyjnych - media działaniowe w rękach ucznia, a nie „podające” w rękach nauczyciela;
• plan i czas trwania zajęć - mówić można przestać w każdej chwili, działać dopiero po zrealizowaniu zadania i  osiągnięciu celu.
   

Znaczenie i rola komunikowania

• Uczniowie poprzez konwersację zwiększają stopniowo swą kontrolę nad gramatycznymi strukturami języka mówionego i powiększają zasoby słownictwa ... , 
•  ...   a prowadząc monologi wewnętrzne - rozwijają zdolności do skrótowego, schematycznego i co najważniejsze osobistego ... przetwarzania doświadczeń zewnętrznych.

Znaczenie refleksji

• Refleksyjność odnosimy nie tylko do stymulowania procesów poznawczych. Ma ona również podstawowe znaczenie w budowaniu tożsamości jednostki i jej relacji z innymi. 

• Refleksyjność jest czynnikiem aktu świadomości i jest związana z namysłem nad doświadczaniem, bodźców zewnętrznych i/lub wewnętrznych (myśli i skojarzeń), a przede wszystkim z uczeniem się przez doświadczanie, w którym kluczowym jest uświadamianie sobie i interpretacja znaczeń bodźców percepcyjnych odbieranych przez qualia i konstytuujących wyobrażenia.