Czy z zamkniętymi oczami rozpoznasz rodzaj kredki jaką rysujesz?
Qualia w konstruowaniu wiedzy. © dr inż. Mariusz Kąkolewicz
„Najważniejsze, co należy wiedzieć o umyśle ludzkim, to, że jest on urządzeniem służącym do uczenia się” /Roger Schank – Informacje to niespodzianki [w:] Trzecia kultura/
„Nagi umysł ludzki – bez papieru i ołówka, bez mówienia, wymiany poglądów, robienia szkiców – jest czymś czego nikt nie widział” /Daniel C. Dennett – Natura umysłów/
Eksperyment myślowy:
Mary od urodzenia przebywa w izolacji, ona i wszystko wokół ma odcienie szarości, świat zewnętrzy obserwuje na czarno-białych monitorach - zna tylko świat czarno-biały; choć o procesach percepcji, budowie oka, optyce i fizyce barw wie wszystko.
... i pewnego dnia wychodzi na zewnątrz – po raz pierwszy dostrzega kolory
Czy Mary uzyskuje nową wiedzę ???
QUALIA
„Łacińskie słówko qualis oznacza własność w oderwaniu od rzeczy, posiadających daną własność”
Qualia towarzyszą: doznaniom, emocjom, percepcji a nawet myślom i pragnieniom.
Bezpośrednia aktywność stwarza możliwość poznawania qualiów np. miękkości kredki
Qualia są dostępne tylko poprzez osobiste poznanie bezpośrednie
Emocje przeżywamy poprzez qualia
Rene Magritte namalował obraz olejny przedstawiający fajkę – „Zdradliwość obrazów” (1929)
Poniżej fajki namalował napis: „Ceci n’est pas une pipe” (To nie jest fajka).
Olejny obraz nie jest fajką, ale tylko zobrazowaniem fajki.
Tak komentował swoje dzieło sam Magritte:
„Ta słynna fajka. Ile ludzie robili mi wyrzutów z jej powodu. Ale czy możesz nabić tę fajkę? A co gdybym napisał na moim obrazie: To jest fajka. Wtedy bym kłamał!”
Qualia
W procesie uczenia się podmiot może budować wiedzę „doświadczając świata” w sposób bezpośredni (qualia „rzeczywiste”)
lub
„odbierając świat” poprzez medialne reprezentacje występujących w nim obiektów i zachodzących zjawisk (qualia „medialne”).
Prawa qualiów - Ramachandran i Hirstei
1. Prawo qualiów
Qualia są nieodwoływalne i niekwestionowalne na wejściu, co oznacza, że nie można powiedzieć „może to jest czerwone, ale gdybym chciał, widziałbym to jako zielone”. W umyśle powstaje jednoznaczna, bezpośrednia i niemodyfikowalna neuronalna reprezentacja czerwieni, która jest automatycznie przekazywana do „wyższych ośrodków mózgu”. Nie da się czegoś „odzobaczyć” – to NIEODWOŁYWALNOŚĆ QUALIÓW na wejściu
2. Prawo qualiów
Qualia mogą być źródłem działań świadomych. Gdy mentalna reprezentacja zostaje wygenerowana, można ją wykorzystywać w różny i dowolny sposób. Określamy to jako otwartość na wyjściu. Np. mając percept (mentalną reprezentację) jabłka, można wyobrażać sobie wykorzystanie go do „skuszenia Adama” lub do upieczenia szarlotki. Choć na wejściu reprezentacja pojawia się automatycznie (w momencie spostrzeżenia) i jest niemodyfikowalna (nie mogę zobaczyć czegoś innego niż widzę), to na wyjściu może być wykorzystywana na nieskończoną liczbę sposobów. Mogę wykorzystać (wytworzony na podstawie qualiów) percept w dowolnych wyobrażeniach lub do podejmowania dowolnych działań – widząc, że mam jabłka, mogę pomyśleć o upieczeniu szarlotki. Nie odnosi się to do, pozostających poza świadomością, bezwarunkowych odruchów rdzeniowych.
3. Prawo qualiów
Qualia są podtrzymywane (przechowywane) w pamięci krótkotrwałej, w automatycznie powstałej reprezentacji (konstytuują świadomość obiektu – percept), tak długo, aż nie zostanie podjęta swobodna decyzja o jej dalszym wykorzystaniu. W innym przypadku mamy do czynienia z odruchem rdzeniowym (por. pkt drugi).
Dotyczy to nie tylko qualiów odnoszących się do percypowanych obiektów zewnętrznych, ale także tych wewnętrznych oraz wtórnych, związanych z odpamiętywaniem – odwołaniami się do zasobów pamięci długotrwałej, wymagających skopiowania potrzebnych danych do pamięci krótkotrwałej. „Wielu psychologów poznawczych wskazuje, że w takim modelu pamięć krótkotrwała funkcjonuje tak, jak świadomość”.
4. Prawo qualiów
Qualia są bezpośrednio powiązane z uwagą (procesami uwagowymi). Koncentracja uwagi jest niezbędna, aby wychodząc z perceptu dostrzeżonego obiektu (pkt. pierwszy), można było podjąć odpowiednią decyzję – prawo drugie.
Qualia w procesach poznawczych
Hipotezy TEORII QUALIÓW w uczeniu się – © Mariusz Kąkolewicz
Odbieranie qualiów przez osobniki danego gatunku (np. ludzi) jest podobne ze względu na ewolucyjnie ukształtowaną anatomię narządów zmysłów i centralnego układu nerwowego.
Różnice indywidualne w odbiorze qualiów wynikają z osobniczych funkcjonalnych różnic pracy narządów zmysłów i mózgu związanych m.in. z profilami stylów poznawczych i inteligencji oraz różnic w poziomie wiedzy językowej i wiedzy o świecie.
i-mentor oraz założyciel: TERAZ ROZUMIEM - wspieranie edukacji
Zapraszam do podzielenia się uwagami do artykuły.
Napisz także jeśli masz pytania
lub coś trzeba dopowiedzieć albo wyjaśnić.
Skorzystaj z linku poniżej.
tel.: 505 377 726 e-mail: kontakt@terazrozumiem.pl
NOTA PRAWNA: Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 b) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych (z 4 lutego 1994 r, z późn. zmianami) zastrzegam, że wszystkie materiały zamieszczone na terazrozumiem.pl są objęte prawami autorskimi, a ich dalsze rozpowszechnianie bez mojej zgody jest zabronione